پلیس یار

تاریخچه:

پلیس‌یار  در تاریخ 18/10/1399 متولد شد. تا قبل از آن واژه پلیس‌یار در ادبیات امنیتی و حفاظتی به طور رسمی وارد نشده بود و خلق این واژه در آیین‌نامه اجرایی مؤسسات خدمات حفاظتی و مراقبتی و دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی موضوع آئین‌نامه ماده ۱۲۲ قانون برنامه چهارم توسعه آغاز گردید. در بازنگری آئین‌نامه که مقدمات آن با تشکیل کارگروهی متشکل از مرکز انتظام فرا جا، طرح و برنامه و امور حقوقی فرا جا و تعدادی از مدیران عامل مؤسسات حفاظتی مراقبتی فراهم گردید، یکی از موضوعات عنوان نگهبان محله بود.

 

در ماده ۴ آئین‌نامه اجرایی مورد بحث بند ۱۱ پلیس‌سیار به شرح زیر تعریف شده است:

«پلیس‌یاران: عوامل اجرایی و مراقبان آموزش دیده مؤسسات حفاظتی و مراقبتی»

قبل از این آئین‌نامه  سال ۹۹ عنوان نگهبان محله و پلیس محله استفاده می‌شد که از تاریخ تصویب و ابلاغ آئین‌نامه جدید، عنوان پلیس‌یار بجای پلیس محله و نگهبان محله برای حافظان نظم و امنیت به کار می‌رود.

از آنجا که عنوان پلیس‌یار به نوعی رابطه طولی را با پلیس جمهوری اسلامی ایران تعریف می‌نماید، اطلاق این واژه و این عنوان باعث اطمینان بیشتر صاحبان حرف و مشاغل به پلیس‌یاران می‌شود و مسئولیت مؤسسات را در قبال دقت در حفظ و نگهداری از اموال و دارایی افراد تحقیق حقوقی را افزون‌تر می‌سازد.

وظایف پلیس‌یاران:

پلیس یا نگهبان محله دو نوع وظیفه بر عهده دارد که نوع اول وظایف عمومی است و و نوع دوم وظایف خصوصی که در عرض یکدیگر هستند.

الف) وظایف عمومی پلیس‌یاران:

1- منطقه و محدوده خود را شناسد و مراقبت دائمی نماید.

2- هر پست نگهبانی را مهمترین پست دانسته و همواره برای روبرو شدن با موارد نگهبانی و حوادث آماده باشد.

3- موانع و حصارهای محدوده خود را همه روزه کنترل کند.

4- وسائط نقلیه را هنگام ورود و خروج به محدوده کنترل نماید.

5- کنترل دقیق افراد و رفت و آمدهای ساعات اداری مخصوصاً بعد از ساعت اداری.

6- کنترل درب‌ها و پنجره‌ها، حفاظ‌ها قفل‌های سوئیچی و آویزی، اتاق‌ها، راهروها، پیرامون ساختمان‌ها، راه‌های نفوذی و حساس، زوایای بیرونی و نقاط کور هنگام تحویل گرفتن پست و گشت‌زنی به خصوص در هنگام شب.

7- قفل کردن تمام ورودی و پنجره‌های ساختمان هنگامیکه جهت گشت‌زنی از ساختمان خارج می‌شود.

8- گشت‌زنی در محدوده استحفاظی به صورت دقیق و داشتن ارتباط با پست‌های دیگر.

9- هوشیاری کامل در عدم غفلت از نگاه کردن به جوانب محیط در هر چند لحظه یکبار.

10- صحبت نکردن در مورد مسائل نگهبانی با تلفن.

11- هماهنگی و اطلاع به سر شیفت در صورت بروز موارد مشکوک یا کار ضروری و زیر نظر گرفتن موارد.

12- گزارش نویسی پس از اتمام ساعت نگهبانی.

13- گفتن موارد خاصی که نگهبان بعدی باید از آن مطلع باشد.

14 رعایت حفاظت گفتار.

کارهایی که برای نگهبانی ممنوع می‌باشد.

1- ترک پست بدون مجوز.

2- خوابیدن در ساعت خدمت.

3- استعمال دخانیات.

4- روشن کردن آتش در محل مأموریت.

5- مسدود نمودن گوش و چشم که دید و شنوایی را محدود می‌سازد.

6- استفاده غیر ضرور از گوشی تلفن همراه.

7- دوستی و رفاقت خارج از عرف با افراد پروژه محل مأموریت.

ب) وظایف اختصاصی:

وظایفی است که با توجه به نوع و موقعیت محل مأموریت متفاوت است مثل کارگاه ساختمانی، مجتمع‌های مسکونی، کارخانه‌ها، کوچه‌ها و غیره.

نمونه‌ای از وظایف تخصصی:

وظایف اختصاصی در کارگاه‌های ساختمانی

1- ورود و خروج مصالح و تجهيزات فقط با برگه تردد تأیيد شده توسط نماینده کارفرما انجام و در دفتر مخصوص تبت می‌شود.

2- خودروها هنگام ورود و خروج به کارگاه توسط حراست بازرسی و مشخصات آن‌ها در دفتر ثبت می‌شود.

3- ثبت ورود و خروج پیمانکاران با رعایت احترام که قبلاً توسط کارفرما هماهنگی شده و اساسی به حراست اعلام شده انجام می‌شود.

4- ورود و خروج افراد بعد از پایان فعالیت کارگاه ممنوع می‎باشد. موارد استثنا قبلاً هماهنگ می‌شود.

5- اسامی افراد و کارگرانی که شب در پروژه اسکان دارند به حراست اعلام می‌گردد و ورود افراد غیر از اسامی تأیید شده ممنوع می‌باشد.

6- پس از اتمام کار روزانه انبار پلمپ شده و در دفتر ثبت و روز بعد با حضور انباردار و حراست فک پلمپ انجام می‌شود.

7- در صورت هرگونه حادثه یا رخداد غير قابل پیش‌بینی مراتب با هماهنگی نماینده کارفرما و مدير حراست پیگیری خواهد شد.

8- هر روز گزارش روز قبل طی برگ گزارش وقایع به صورت خلاصه برای نماینده کارفرما ارسال می‌شود.

9- در اتاق مدیر حراست جعبه محل نگهداری کلید طبقات و اتاق‌های اداری تعبیه شده که کليد اتاق‌های اداری بعد از تعطیلی در این محل نگهداری می‌شود تا در صورت بروز اتفاق غير مترقبه حراست وارد عمل شود.

10- کلید انبار به صورت لاک و مهر شده در این محل نگهداری و فقط در صورت بروز آتش سوزی و مواقع ضروری به تشخيص سرپرست کارگاه با تنظیم صورتجلسه در حضور نگهبان فک پلمپ انجام و درب انبار باز می‌شود.

کنترل حواله‌های بارگیری در هنگام خروج براساس احراز مهر انبار.

کنترل مجوز خروج قطعات جهت تعمیر توسط تدارکات با تائید مدیر کار خانه.

خروج مواد مصرفی تولید در این قسمت یک برگه به شرکت درخواست کننده فرستاده شده و برگه دوم تحویل نگهبانی می‎گردد.

دریافت مجوز خروج محصول و تائید توسط مدیر کارخانه.

دریافت برگه ورود و خروج خودرو از مدیر مربوط و اقدام برابر ضوابط.

دریافت مجور خروج ضایعات با تائید مدیر کارخانه.

ثبت ورود و خروج بار پس از رویت برگ باسکول.

دریافت برگه‌های مأموریت و مرخصی تائید شده طبق لیست نمونه امضا (ساعتی، روزانه، گروهی) و تحویل به اداری در ابتدای شیفت روز بعد.

بازرسی بدنی هنگام ورود و خروج پرسنل.

بازرسی کامیون‌ها قبل از ورود به محوطه جهت نظافت قسمت بار و سلامت آن به همراه پلمپ نمودن باکس‌ها و صندوق‌های کامیون‌ها در حین ورود به کارخانه.

ثبت کلیه ورودی‌ها و خروجی‌ها در لیست کلی.

عدم استفاده از پرسنل پارکینگ مهمانان.

هماهنگی لازم جهت اقامت مهمانان در سوئیت با واحد اداری و دریافت مجوز از مدیر کارخانه.

برقراری تماس جهت موارد خاص و اضطراری با مدیر کارخانه در صورتامکان و در غیر این صورت با مدیر اداری.

ليست پرسنل دریافت موبایل صرفاً پرسنل مجاز طبق ثبت.

سرکشی به محوطه و سالن‌ها و کنترل موارد مشکوک (آتش سوزی، روشن کردن دستگاه، صدای غیر عادی از دستگاه و هرگونه موارد غیر عادی).

صرفاً خودروهای مجاز به محوطه اجازه ورود دارند و از ورود سایر خودروها جلوگیری می‌شود.

 

ویژگی پلیس‌یاران

ویژگی های قانونی پلیس‌یار

جایگاه قانونی پلیس‌یار برابر ماده ۸ آئین نامه اجرایی ماده ۱۲۲ قانون برنامه چهارم توسعه کشور، مؤسسین، رؤسا، مدیران، اعضای هیئت مدیره، پلیس‌یاران و کارکنان مؤسسات موضوع آئین نامه، باید واجد شرایط زیر باشند:

الف) شرایط عمومی

1- نداشتن تابعیت مضاعف و داشتن تابعیت ایران.

2- اعتقاد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی.

3- نداشتن سابقه عضویت و وابستگی به احزاب و گروه‌های سیاسی ضد انقلاب، معاند و غیرقانونی و نداشتن سابقه سوء امنیتی.

4- نداشتن سوء شهرت به تشخیص ناجا.

5- نداشتن سوء پیشینه کیفری موثر براساس اسناد موجود در مبادی ذیربط ناجا.

6- نداشتن اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان با تأیید واحدهای بهداشتی تعیین شده توسط ناجا.

7- داشتن سلامت جسمی و روانی برابر تأیید واحدهای درمانی تعیین شده توسط ناجا (به نحوی که توانایی انجام وظایف محوله را داشته باشند.)

8- داشتن کارت پایان خدمت و یا معافیت برای افراد ذکور (مؤسسات نمی‌توانند از پلیس یا     که دارای کارت معافیت از خدمت وظیفه عمومی «معافیت پزشکی»  می‌باشند در امور حفاظتی و مراقبتی استفاده نمایند.)

9- داشتن حداقل مدرک تحصیلی دیپلم برای کارکنان و پلیس‌یاران و سایر نیروهای شاغل در مؤسسات.

10- اخراج شدگان از دستگاه‌های کشوری و لشکری نمی‌توانند عضو هیئت مدیره یا مدیرعامل «پلیس‌یاران» مؤسسات باشند.

 

ب) شرایط اختصاصی (این شرایط مخصوص مدیران مؤسسه است و برای پلیس‌یاران شرایط اختصاصی در آیین نامه پیش‌بینی نشده است.)

ویژگی اختصاصی پلیس‌یاران برابر تجربیات عملی به شرح زیر تدوین گردیده است.

1- انضباط ظاهری و وقت شناسی:

نخستین ویژگی یک پلیس‌یا نگهبان محله آراستگی ظاهری است که در نگاه اول مورد قضاوت قرار می‌گیرد. وضعیت لباس فرم، کفش، موی سر، مرتب بودن محاسن و رعایت بهداشت فردی از مواردی است که در انضباط ظاهری ارزیابی می‌شود.

2- وقت شناسی:

یکی دیگر از ویژگی‌های تخصصی نگهبان محله یا پلیس محله وقت‌شناسی است که ماهیت کار حراست و نگهبانی نسبت به وقت شناسی و به موقع آمدن و به موقع رفتن از موضوعات دارای اهمیت است.

3- حفاظت گفتار:

عبارت است استان رعایت اصول حفاظتی در بیان مطالب و خودداری از ذكر اسرار و اطلاعات اطلاعات و هرگونه اتفاقات و تفاسیر مربوط به آن‌ها در محاوره‌ها، محافل و مجامع اسرار، جمع سر است به معنی امرنهفته و پنهان با ارزش.

رعایت اصول حفاظتی در بیان مطالب. یعنی این که انسان مواظب صحبت کردنش باشد.

اسرار و اطلاعات می‌توانند حداقل نقاط قوت و نقاط ضعف پرسنل و محل کار آن‌ها باشند.

اتفاقات محل کار و مؤسسه هم ، به مثابه اسرار و اطلاعات هستند. اتفاقات خوب علامت نقاط قوت و اتفاقات بد نشانه نقاط ضعف ما می‌باشد. پس نباید درباره آن‌ها با کسانی که شناختی نسبت به آن‌ها نداریم صحبت کنیم تفاسیر جمع تفسیر است، یعنی شرح و بیان. پس علاوه بر خودداری از ذكر اسرار و اطلاعات و هرگونه اتفاقات، نباید آن‌ها را برای دیگران تفسیر و یا تعریف کنیم.

دلایل عدم رعايت حفاظت گفتار عبارتند از:

پرگوئی، نداشتن ظرفیت نگهداری مطالب، کنجکاوی دیگران، عدم رازداری و مخلوط کردن آن با اعتماد به دیگران. پرگوئی و نداشتن ظرفیت نگهداری مطالب، هردو یک عادت رفتاری بد هستند؛ و عادت‌ها قابل اصلاح کردن می‌باشند. یعنی یک عنصر حراستی، نباید پرگو و کم ظرفیت باشد؛ بلکه بالعکس، باید همه چشم و همه گوش و همه درک و فهم باشد.

فرد پرگو، هیچ اهمیتی برای اظهاراتش قائل نیست؛ فقط کافی است یک نفر را ببیند و با یک سلام کردن، سفره دلش را پیش او باز کند. این فرد، اول به خودش ضرر می‌زنند و بعد به مؤسسه و همکارانش.

فرد کنجکاو، در یک مسافرت شهری اتفاقی در اتوبوس یا مترو در کنار شما می‌نشیند و با یک سلام، باب ارتباط را باز می‌کند و یک سری سئوال می‌کند. در رابطه با فرد کنجکاو جواب سلامش واجب است، اما بقیه مطالبش را نباید پاسخ گفت. عدم رازداری و مخلوط کردن آن با اعتماد به دیگران، وقتی اتفاق می‌افتد که همکار ما عادت کرده و هر شب همه اتفاقات محیط کار را در محل کار جا گذاشته و فقط با خودش، نشاط را به خانه ببرد. خانه محل توجه و ارائه عواطف و مهربانی‌ها به افراد خانواده و بالعکس دریافت توجه و محبت از آن‌ها است. در رابطه با مسائل مؤسسه و محل مأموریت حتی خانواده ما محرم نیستند.

4- رازداری:

رازداری یکی از موارد بسیار مهم برای پلیس محله است که اگر در محلی برای حراست و نگهبانی گمارده شده، دسترسی به اطلاعاتی دارد که اگر به موقع و به جا این اطلاعات را مطرح نکند، باعث بروز مشکل و در برخی موارد خسارت جبران ناپذیر می‌شود.

نگهبان محله بنا به مقتضیات شغلی خود از مدیریت، کارکنان، هیئت مدیره، مدیران مؤسسه و همکاران، مطالبی را می‌شنوند که باید این اسرار را در سینه خود حفظ کند و در جای خودش مطرح کند.

جمله معروفی است که «راز تو اسیر توست اگر آن را بازگو کنی، تو اسیر او می‌شوی» نگذاریم اسیر رازهایمان شویم. رازها را به اسارت بگیریم.

5- روابط عمومی بالا:

برقراری ارتباط و تأثیرگذاری در دیگران از دیگر ویژگی‌های نگهبان محله است که از جمله آن‌ها عبارت است از:

• ارتباط صمیمانه و مؤدبانه با کارمندان و حسن همکاری با همکاران.
• شنیدن و حوصله به خرج دادن هنگام سخن گفتن طرف مقابل.
• نرم و با صدای ملایم گفتگو کردن.
• انتقال تجربه و دانش به همکاران.
• نداشتن تنازع بقا در محیط خدمتی و کمک به ارتقای همکاران.
• سخن گفتن با استفاده از واژه‌های مؤدبانه و غیر عامیانه بخصوص با ارباب رجوع.

6- اشراف اطلاعاتی:

افرادی که برای کار حراست یا نگهبانی به کار گرفته می‌شوند باید آگاهی و اطلاعات لازم را از همه بخش‌ها و امور جاری محل انجام وظیفه خود را داشته باشند. افراد شاغل در حوزه انجام وظیفه را بشناسد و بداند چه مقرراتی بر منطقه محل نگهبانی حاکم است. رفت و آمدها، حمل اثاثیه، توقف و غیره از جمله مواردی است که نگهبان باید کاملاً مسلط باشد.

7- باهوشی و شم اطلاعاتی:

یک پلیس‌یار باید دارای هوش متوسط به بالا باشد و قوه تشخیص و تحلیل داشته باشد.

درک سریع و تصمیم گیری صحیح و سریع از ویژگی‌های یک نگهبان محله است. تردید داشتن و مذبذب بودن از نقاط ضعف یک نگهبان می‌باشد.

داشتن حافظه قوی در اجرای شغل حراست و انتظامات دارای اهمیت فراوان است. یک مأمور انتظامات باید بتواند از حافظه خود و داشته‌های ذهنی بهره بگیرد و از تجزیه و تحلیل حوادث پیش آمده از این داده‌ها استفاده کند.

افرادی با هوش پایین‌تر از متوسط برای کار حفاظت مناسب نیستند.

8- امانتداری:

اطمینان خاطر از عملکرد مأمور انتظامات یا مامور حراست باعث می‌شود پلیس‌یار به عنوان به عنوان یک مرجع قابل اعتماد برای مدیران و کارفرمایان به شمار آید. امانتداری تنها در مورد وجه نقد و اموال حاکم نیست بلکه امانتداری مربوط به داشته‌های اطلاعات فردی اشخاص نیز می‌باشد. کارفرما باید یقین داشته باشد خواسته‌ای که وظیفه نگهبان است به طور کامل و بدون دخل و تصرف انجام می‌شود و اطمینان قلبی حاصل کند که محل حوزه نگهبانی پلیس‌یار آنطور که ابلاغ شده حفاظت می‌شود.

9- حفظ حرمت و شخصیت اشخاص:

یک نگهبان صرف‌نظر از جایگاه شغلی افراد باید به همه اشخاصی که برخورد می‌کند با کمال احترام و رعایت حرمت اشخاص رفتار کند. رعایت ادب و ادای احترام به اشخاص باعث می‌شود جایگاه فردی پلیس‌یار افزایش یابد و همه از او به نیکی یاد کنند.

نیش زبان و درشت گویی از آفت‌های یک پلیس بد است که او را در چشم دیگران خوار و خفیف می‌کند.

10- قاطعیت در انجام وظیفه:

ویژگی مهم دیگر یک مأمور حراست یا پلیس‌یار باید واجد آن باشد، قاطعیت در انجام وظیفه است. مثل معروفی است که می‌توان آن را برای وظیفه نگهبان محله به کار برد:

ترحم بر پلنگ تیز دندان                                        ستمکاری بود بر گوسفندان

افراد هنجارشکن و قانون گریز اگر با برخورد قاطع روبرو شوند از تکرار رفتار نادرست خود واهمه دارند و اگر پلیس‌یار برخورد ضعیف یا ملایمی داشته باشد، متخلفین و قانون شکنان جری می‌شوند و بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود.

11- عدالت در انجام وظیفه:

یک مأمور حراست یا پلیس‌یار در اجرای مقررات باید همه را در برابر آنچه که ابلاغ شده رفتار کند و از رفتار دوگانه برای موضوع واحد پرهیز کند. اگر قرار است هنگام ورود همه بازرسی شوند نباید کسی استثناء شود، مگر ابلاغ مدیر مربوط باشد.

تعریف شده و ابلاغ شده کاملاً باید در خصوص همه افراد به معرض اجرا گذاشته شود و نگاه و رفتار تبعیض آمیز باعث تزلزل جایگاه نگهبان می‌شود و رعایت عدالت باعث عزیز شدن مأمور حفاظت می‌شود.

12- مدیریت بحران:

هنر یک نگهبان این است که در مواقع بحرانی و التهاب و مشاهده عصبانی بودن طرف مقابل و یا بروز حادثه بتواند خونسردی خود را حفظ کند. اگر در شرایط عادی پلیس‌یار به نحو مطلوب انجام وظیفه می‌کند این مناسب است و مطلوب ولی هنر این است که در مواقع بحرانی بهترین تصمیم را در سریعترین زمان بگیرد.

در برخورد با افراد عصبانی و برافروخته هنر پلیس محله آرام سازی فرد برافروخته است. اگر در این شرایط نگهبان هم کنترل اعصاب را از دست بدهد، در آتش افروخته شده دمیده می‌شود و فضا بیشتر ملتهب می‌شود و ممکن است کار به جای باریک برسد که بعداً نشود آن را جبران نمود.

13- عزت نفس:

عزت نفس یعنی برای خود ارزش قائل بودن. این ویژگی نقش بسیار مهمی در انجام وظیفه نگهبان محله دارد. عزت نفس خیلی پایین باعث می‌شود نگهبان به سمت انتخاب‌های نامطلوب برود و خود را ارزان بفروشد. عزت نفس به افراد کمک می‌کند که زندگی رو به رشدی داشته باشند و سلامت فرد را تضمین می‌کند.

نگهبانی که عزت نفس دارد به معنی این است که چشم و دل سیر هستند و در مقابل وسوسه‌های افراد ناهنجار و قانون شکن سست نمی‌شوند و ارزش خود را کاهش نمی‌دهند.

 

سایر توانمندی‌های پلیس‌یاران:

الف- توانمندی گزارش نویسی.

ب- توانمندی ثبت دفتر شرح وقایع.

پ- توانمندی تنظیم صورتجلسه.

ت- توانمندی استفاده از تجهیزات حفاظتی.

ث- توانمندی رفتار سازمانی.