جایگاه مؤسسات حفاظتی و مراقبتی در قانون (بخش دوم)

جایگاه مؤسسات حفاظتی مراقبتی در قانون

بخش دوم: پیشگیری از جرم

ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 122 قانون برنامه چهارم توسعه هدف از این آیین نامه را "ارتقاء ظرفیت ناجا در پیشگیری از وقوع جرائم و ارائه خدمات انتظامی، حفاظتی و مراقبتی به مردم" اعلام نموده است. نتیجه اینکه موسسات حفاظتی و مراقبتی ناجا را نیل به این هدف یاری می دهند و باعث ارتقا ظرفیت ناجا می شوند. به این منظور نیاز به تعریف چند مفهوم بویژه پیشگیری از جرم می باشد که به طور مختصر به آن اشاره می گردد.

مفهوم پیشگیری از جرم

مفهوم پیشگیری از جرم، براساس تعاریف سازمان ملل، عبارت است از مجموعه اقدامات و راهبردهایی که به‌منظور کاستن از خطر ارتکاب جرم و کاهش تأثیرات زیان‌بار آن بر افراد و جامعه – از جمله ترس از جرم – انجام می‌شود و بر عوامل ایجاد کننده جرائم تاثیر می‌گذارد.

اهمیت پیشگیری از جرم

امروزه میران اهمیت پیشگیری از وقوع جرم بر همگان روشن است. همانطور که در بیماری، نقش پیشگیری مقدم بر درمان است برای مقابله با جرم نیز موضوع پیشگیری از جرم، مهمتر و مقدم بر مجازات و تنبیه است.

انواع پیشگیری از جرم

تاکنون تقسیم‌بندی‌های متعددی از انواع پیشگیری از جرم ارائه گردیده که در زیر جمع‌بندی این‌گونه بندی‌ها ارائه می‌شود:

1- پیشگیری اولیه از جرم

این نوع پیشگیری یعنی برطرف کردن زمینه‌های ارتکاب جرم که منجر به مصون‌سازی افراد می‌شود. در این نوع پیشگیری سعی می‌شود، افراد و مردم به سوی جرم گرایش پیدا نکنند و تولید اصولی است که در روابط سالم جامعه را بهبود بخشد. در پیشگیری اولیه، موضوع چرم بیشتر مدنظر است و مجرم در اولویت بعدی قرار دارد.

2- پیشگیری ثانویه از جرم

این نوع پیشگیری، از شیوه‌هایی استفاده می‌کند که افراد در آستانه خطر را حمایت می‌کند. در این نوع پیشگیری، تدابیر مناسب به‌کار گرفته می‌شود تا افرادی که در شرایط بحرانی هستند و احتمال وقوع جرم از سوی آن‌ها قوی است، پیشگیری شوند.

3- پیشگیری ثالث

این نوع پیشگیری برای مجرمان است. این پیشگیری سعی می‌کند مجرمان اصلاح شوند و با محیط اجتماعی خود سازگار شوند و دوباره مرتکب جرم نشوند. در نوع سوم، شناسایی و تشخیص و یا دستگیری مجرم انجام می‌شود و اعمال مجازات حالت بازدارنده برای مجرم دارد.

4- پیشگیری کوتاه مدت

در این نوع پیشگیری، کارهایی انجام می‌شود که در مدت زمان کوتاهی دارای بازدهی باشند. روشنایی معابر، تدوین قوانین جزائی بازدارنده، فراهم‌سازی محیطی برای اوقات فراغت تولید برنامه‌های هنری، تجهیز پلیس و استفاده از پلیس محله در این زمینه مؤثر خواهد بود.