تامین امنیت همواره از دغدغه های مهم بشر بوده است ، پناه بردن به غارها برای در امان بودن از سرما وگرما و همچنین حیوانات درنده ، ساختن قلعه های مستحکم در ارتفاعات واقدامات مشابه درطول تاریخ نشان دهنده اهمیت امنیت در نزد بشر بوده، هست وخواهد بود . درایران باستان نیز قبل ازشکل گیری عسس و شرطه مردم خصوصا افراد ثروتمند برای حفاظت از اموال ودارایی های افرادی را به خدمت می گرفتند شبگردان ،ناطورشب و… از این دسته افراد بوده اند.
اقدامات فوق به نوعی مشارکت مردم در امنیت عمومی را در طول تاریخ نشان می دهد در کشورهای دیگر نیز این اقدامات کماکان نقش موثری در گسترش امنیت عمومی شهرها داشته است .
در کشور امریکا و در قرن هفدهم وظایف اجرای قوانین به دو واحد مجزا ، نگهبانی روز و نگهبانی شب ، تقسیم شده بود . نگهبانی روز کار پاسبانی بود که هم‌زندانبان بودند وهم وظایف دولتی دیگری را انجام می دادند .
شهروندان ، وظیفه نگهبانی شب را بر عهده داشتند هر شهروند می بایست یک نوبت وظیفه مراقبت از آتش سوزی ها ، اعلام بروز توفان وکنترل افراد بی نظم را بر عهده می گرفت در برخی شهرها نگهبان شب باید زمان را هم اعلام می کرد. اگر یک نگهبان یا هر شهروند دیگری وقوع جرمی را مشاهده می کرد می بایست داد وهوار سرمی داد وهمه شهروندان را در نزدیکی خود آگاه می کرد تا در تعقیب ودستگیری خلافکار شرکت کننده حفظ نظم وآرامش ، وظیفه همه شهروندان بود.
همچنین درکشور فرانسه اقدامات مشابهی برای بهره گیری از مشارکت مردمی درجهت تامین امنیت فردی واجتماعی صورت گرفته است و درحال حاضر هم این امرتوسط موسسه های مختلف نظیر موسسات حمایت ومحافظت اجرا میگردد.
برقراری سیستم دفاع دسته جمعی برای بالا بردن احساس امنیت و افزایش امنیت عمومی و همچنین گرایش مردم به سوی آن دلیل دیگری بر وجود ترس در نزد مردم است . بعضی افراد در همان حال که منتظر دولت هستند ، شخصا وسایل دفاع خویش را فراهم می آورند معهذا نسبت به استفاده از سیستم دفاع دسته جمعی هم امتناع نمی ورزند.
در برخی موارد خود اهالی محل وهمسایگان درصدد دفاع ازمحله ومنزل خویش برمی آیند.۱% مردم اظهار داشته اند که درسال ۱۹۷۶ به اتفاق دوستان وهمسایگان به استخدام محافظ وشبگرداقدام نموده اند که به هنگام شب خانه ومحله آنان را مراقبت نماید
وظایف نگهبان محله
نگهبانی ومراقبت ازاماکن مسکونی ، تجاری و خودروهای پارک شده درمحدوده فعالیت بمنظور جلوگیری از سرقت معرفی افراد مظنون به کلانتری یا پاسگاه محل وپلیس ۱۱۰گشت زنی درمحدوده ماموریتی بمنظور پیشگیری از سرقت همکاری با مسئولین ومعتمدین محل در هنگام بروز حوادث غیر مترقبه وهوشیاری لازم دراین خصوص زیر نظر قراردادن افراد ناشناس وهماهنگی با عوامل انتظامی محل به منظور جلوگیری از تعرضات افراد شرور و مزاحمین نوامیس مردم .
تعریف نگهبان محله
به فردی اطلاق می گردد که برابر ضوابط و مقررات تعیین شده پذیرش و پس از طی دوره‌های آموزشی براساس قرارداد منعقده با شرکت های خدماتی حفاظتی ومراقبتی از اماکن و اموال کارفرما در زمان معین و مکان مشخص مراقبت و درقبال آن برابر قانون کارحق‌الزحمه‌دریافت می دارد و از کلیه حقوق فردی کارگری‌برخوردار میباشد.
روابط و تعامل کاری نگهبان محله با رده های انتظامی
نگهبانان محله با حضور درحوزه های مختلف فعالیت و مأموریت های محوله به شرکت های خدمات حفاظتی مراقبتی، وظیفه خود را در اقطعی نقاط کشور انجام می دهد.
روابط و تعامل کاری نگهبان محله بارده های انتظامی
– تعامل با کلانتریها
الف: اعلام نقاط تحت پوشش در محلات و اماکن به کلانتری انتظامی محل.
ب: اعلام سریع اخبار و اطلاعات مربوط به وضعیت انتظامی و ترددهای مشکوک به پلیس ۱۱۰و به کلانتری انتظامی حوزه مأموریتی.
ج: شناسایی و معرفی متهمین یا مظنونین به کلانتری محل با ارائه گزارش مکتبی
د: تحویل سریع اموال مکشوفه با تنظیم صورت جلسه به کلانتری یا پاسگاه انتظامی محل.
ه: عدم دخالت در پیگیری امور تحقیقی ، اطلاعاتی و امنیتی، درصورت برخورد نگهبانان با امور فوق موظفند مراتب را سریعا به نیروی انتظامی محل اعلام نمایند.
تبصره ۱: پیگیری و رسیدگی به موضوعات اعلامی از سوی شرکت ها در مواقع بروز حادثه و موارد مشکوک توسط پاسگاه یا کلانتری انتظامی محل ضرورت دارد.
تبصره ۲: نیروی انتظامی که براساس وظیفه قانونی مسئول تأمین و استقرار امنیت می باشد توسط واحد‌های گشتی خود در کلانتریها و پاسگاههای انتظامی از عوامل نگهبان مستقر در اماکن سرکشی و وضعیت خدمتی آنان را کنترل خواهد نمود.
شناسایی و تعیین نقاط آلوده و مورد تهدید محلات و ترغیب معتمدین محل به مشارکت در طرح نگهبان محله بر وسیله و رؤسای کلانتری ها و پاسگاه های در حوزه استحفاظی.
عوامل گشت کلانتری ها و پاسگاه ها به هنگام گشت زنی ضمن سرکشی مستمر از نگهبانان محله در حوزه استحفاظی تعرفه خدمتی آنان را با شرح وضعیت امضاء و در صورت اعلام استمداد از هریک از نگهبانان محله با اولویت پشتیبانی لازم را معمول داردند.
معاونت انتظامی استان نتیجه تحلیل ماهانه از وضعیت انتظامی محلات تحت پوشش نگهبانان محله را با ذکر نوسونات آماری (کاهش یا افزایش) جرائم به معاونت انتظامی ناجا ارائه نماید
شرایط جذب نگهبان محله
الف: تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران.
ب: حداقل سن ۲۲ سال تمام.(حداکثر ۶۰ سال برای نگهبانان که دارای وضعیت جسمی مناسب با وظیفه خود دارند.)
ج: متدین به یکی از ادیان رسمی کشورومتعهد به نظام جمهوری اسلامی ایران.
د: سلامت و توانایی جسمی و روانی برای انجام شغل مورد نظر.
هـ: عدم اشتهار به فساد اخلاقی و نداشتن سوء پیشینه.
و: عدم اعتیاد به مواد مخدر.
ز: داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت از خدمت وظیفه عمومی باستثناء پرسنل شاغل انتظامی در ساعات غیر موظف و بازنشستگان نیروهای مسلح.
ح: داشتن حداقل سواد خواندن و نوشتن برای نیروهای شاغل در فعالیت های ساده اجرایی و ارائه گواهی آموزشی متناسب با شغل مورد نظر